Lees hier alles over de relatie tussen Vitamine A en diabetes. Vitamine A is een belangrijke voedingsstof voor de gezondheid van de ogen, de huid en het immuunsysteem. Maar wist u dat vitamine A ook een rol speelt bij de preventie en behandeling van diabetes? In dit artikel leest u hoe vitamine A de bloedsuiker kan beïnvloeden en het risico op diabetes kan verminderen. Ook geven we u tips over goede bronnen van vitamine A voor mensen met diabetes en de voordelen van vitamine A voor diabetici die een keto-dieet volgen.
Wat is vitamine A en hoe werkt het in het lichaam?
Vitamine A is een vetoplosbare vitamine die in twee vormen voorkomt: retinol en bètacaroteen. Retinol is de actieve vorm van vitamine A die direct door het lichaam kan worden gebruikt. Bètacaroteen is een voorloper van vitamine A die door het lichaam moet worden omgezet in retinol. Retinol komt voor in dierlijke producten, zoals vlees, zuivel, vis en ei. Bètacaroteen zit in plantaardige producten, zoals wortels, pompoen, zoete aardappel en groene bladgroenten.
Vitamine A heeft verschillende functies in het lichaam. Het is onder andere betrokken bij:
- Het gezichtsvermogen, vooral het zien in het donker
- De groei en ontwikkeling van cellen en weefsels
- De bescherming van de slijmvliezen in de luchtwegen, het maagdarmkanaal en de urinewegen
- De aanmaak van rode bloedcellen
- De regulatie van genexpressie
- De modulatie van het immuunsysteem
De relatie tussen vitamine A en diabetes (je bloedsuiker)
Recent onderzoek heeft aangetoond dat vitamine A ook een rol speelt bij de regulatie van de bloedsuiker en diabetes. Dit komt doordat vitamine A invloed heeft op de werking van de insulineproducerende bètacellen in de alvleesklier. Insuline is het hormoon dat de bloedsuikerspiegel verlaagt door glucose uit het bloed naar de cellen te transporteren.
Bij mensen met diabetes type 1 worden de bètacellen vernietigd door een auto-immuunreactie, waardoor er geen of weinig insuline wordt aangemaakt. Bij mensen met diabetes type 2 zijn de bètacellen nog wel aanwezig, maar reageren ze niet goed meer op glucose of zijn ze onvoldoende in aantal. Hierdoor ontstaat er een tekort aan insuline of een verminderde gevoeligheid voor insuline.
Uit verschillende studies is gebleken dat vitamine A de functie en overleving van de bètacellen kan verbeteren. Vitamine A kan namelijk:
- De aanmaak van nieuwe bètacellen stimuleren
- De insulineafgifte door bestaande bètacellen verhogen
- De bescherming van bètacellen tegen oxidatieve stress en ontsteking versterken
- De expressie van genen die betrokken zijn bij insulinesynthese en -secretie reguleren
Door deze effecten kan vitamine A helpen om de bloedsuikerspiegel te verlagen en het risico op het ontwikkelen of verergeren van diabetes te verminderen.
Goede bronnen van vitamine A voor mensen met diabetes
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) voor vitamine A voor volwassen mannen is 800 microgram (mcg) en voor volwassen vrouwen 680 mcg. Mensen met diabetes hebben mogelijk een hogere behoefte aan vitamine A, omdat ze vaker een tekort hebben of meer verliezen door urine of ontlasting.
Om voldoende vitamine A binnen te krijgen, is het belangrijk om gevarieerd te eten en voedingsmiddelen te kiezen die rijk zijn aan retinol of bètacaroteen. Enkele voorbeelden zijn:
- Lever (100 gram levert ongeveer 10.000 mcg retinol)
- Eieren (1 ei levert ongeveer 80 mcg retinol)
- Volle melk (1 glas levert ongeveer 50 mcg retinol)
- Kaas (30 gram levert ongeveer 100 mcg retinol)
- Vette vis, zoals zalm, makreel en haring (100 gram levert ongeveer 200 mcg retinol)
- Wortels (100 gram levert ongeveer 800 mcg bètacaroteen)
- Pompoen (100 gram levert ongeveer 500 mcg bètacaroteen)
- Zoete aardappel (100 gram levert ongeveer 400 mcg bètacaroteen)
- Spinazie (100 gram levert ongeveer 300 mcg bètacaroteen)
- Boerenkool (100 gram levert ongeveer 200 mcg bètacaroteen)
Naast voeding kan ook een supplement met vitamine A nuttig zijn voor mensen met diabetes. Kies voor een supplement dat niet meer dan de ADH bevat, omdat een te veel aan vitamine A schadelijk kan zijn voor de gezondheid. Overleg altijd met je arts voordat je een supplement gebruikt.
De voordelen van vitamine A voor diabetici die een keto-dieet volgen
Een keto-dieet is een koolhydraatarm, vetrijk dieet dat populair is onder mensen met diabetes. Het doel van dit dieet is om het lichaam in ketose te brengen, een toestand waarbij het lichaam vetten verbrandt in plaats van glucose als energiebron. Dit kan leiden tot een lagere bloedsuikerspiegel, een betere insulinegevoeligheid en gewichtsverlies.
Sommige (met name buitenlandse) onderzoekers zijn van mening, dat veel plantaardige bronnen van vitamine A niet binnen een keto dieet passen. Dit omdat ze volgens hen teveel koolhydraten bevatten en dus een hoge glycemische index hebben. Er wordt dan vaak gesproken over pompoen, wortels en zoete aardappel. Wat pompoen betreft: die bestaat voor 94,4% uit water en bevat slechts 3 gram koolhydraten per 100 gram. En tevens ook nog 1 gram vezels. De glycemische index is echter erg hoog, namelijk 75. Als alleen daar naar gekeken wordt, kun je stellen dat het niet goed is voor diabeten of ketoïsten.
Maar er bestaat ook de glycemische lading, waarbij wordt gekeken hoeveel 50 gram aan koolhydraten van een product, de bloedsuikerspiegel laat stijgen. Om 50 gram pompoen-koolhydraten te consumeren, moet je dus 1.666,67 gram pompoen eten. Dat lukt vrijwel niemand en dat is ook geen “gebruikelijke portie” – iets waarmee de glycemische lading wél rekening houdt. Een gemiddelde portie pompoen is 75-100 gram en daarin zitten dus hooguit 3 gram koolhydraten.
Datzelfde verhaal geldt ongeveer voor wortels, zowel gekookt als ongekookt. Glycemische index is 16 (rauw) of 41 (gekookt) en de glycemische lading 1 (rauw) of 4 (gekookt). Alles onder de 10 wordt beschouwd als een lage (dus veilige) glycemische lading. Zoete aardappel heeft de hoogste glycemische lading van de drie, namelijk 12,5. Dat is niet extreem hoog, maar wel een stuk hoger dan die van pompoen en wortels. Een kleine portie als onderdeel van een gerecht met meerdere ingrediënten kun je gerust eten. Maar dan wel gekookt en niet gefrituurd of gebakken, want dan stijgen de glycemische index én lading echt enorm.
Pompoen en wortelen kunnen in bescheiden porties dus zeker een onderdeel vormen van het keto dieet. Dierlijke bronnen van retinol kun je vinden in o.a. lever, eieren, kaas en vette vis. Ook kan een supplement met vitamine A uitkomst bieden.
Conclusie
Vitamine A is niet alleen goed voor je ogen, maar ook voor je bloedsuiker. Het kan namelijk helpen om de functie en overleving van de insuline producerende bètacellen te verbeteren en zo het risico op diabetes te verminderen. Zorg ervoor dat je voldoende vitamine A binnenkrijgt via je voeding of eventueel via een supplement. Vooral als je een keto-dieet volgt, moet je extra letten op je vitamine A-inname.
Bronnen:
- Zhang Y., Wang T., Hu X., Chen G., Vitamin A and Diabetes. Journal of Medicinal Food 2020;23(12):1265–1272.
- Medisch Dossier: Vitamine A bij diabetes.
- ScienceDaily: The role of vitamin A in diabetes.
Plaats een reactie